Istotna rola prawidłowego nawodnienia w okresie ciąży oraz laktacji

Woda jest podstawowym składnikiem budulcowym oraz funkcjonalnym w każdym żywym organizmie. Stanowi produkt większości reakcji chemicznych, które zachodzą w komórce. Dodatkowo dba o rozpuszczanie substancji odżywczych, witamin i minerałów oraz zapewnia ich transport do komórki, i co najważniejsze – eliminuje również szkodliwe produkty przemiany materii. Właśnie dlatego do prawidłowego funkcjonowania organizmu potrzebne jest odpowiednie nawodnienie komórki.

Kobiety w ciąży bez wątpienia starają się dbać o racjonalne odżywianie. Zarówno przygotowanie do ciąży, sama ciąża, jak i okres laktacji, są bardzo ważnymi etapami w życiu każdej z nich. Mobilizują się one do dbania o własne zdrowie i prawidłowe żywienie, by zapewnić najlepszy start dla dziecka. Młode mamy często zapominają jednak o prawidłowym nawodnieniu, które również ma bardzo istotne znaczenie. Zmiany zachodzące w fizjologii organizmu, które dokonują się zarówno w trakcie ciąży, jak i laktacji, są bardzo istotnym aspektem przy planowaniu zbilansowanego odżywiania. Kobiety często skarżą się na dolegliwości takie jak: nudności, wymioty, suchość skóry oraz zaparcia, nie wiedząc, że to właśnie dzięki prawidłowemu nawodnieniu mogą zostać znacznie ograniczone. Od ilości oraz jakości wypijanych płynów zależą również m.in. infekcje dróg moczowych. Nieleczone infekcje prowadzą do poważnych konsekwencji, np.: odmiedniczkowego zapalenia nerek, zapalenia błon płodowych, infekcji wewnątrzmacicznej, przedwczesnego porodu, zakażenia połogowego, czy nawet wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu.

Warto pamiętać również o tym, że nasz organizm nie jest w stanie magazynować wody, a jej niewłaściwa podaż lub błędy dietetyczne są odpowiedzialne za odwodnienie organizmu. Według danych The National Food Consumption Surveys w stanie przewlekłego i łagodnego odwodnienia znajduje się znaczny odsetek naszej populacji. W codziennej diecie przeciętnego Polaka obecność płynów to jedynie ok. 1980 ml, czyli biorąc pod uwagę wiek i płeć – aż o 500−1000ml za mało.

Największe zapotrzebowanie kobiety na płyny następuje w okresie laktacji. Kobieta, która karmi piersią, wytwarza ok. 750 ml mleka dziennie. W związku z tym wzrasta jej zapotrzebowanie na wodę o ok. 600 – 800 ml. Prawidłowe nawodnienie to również jeden z warunków odpowiedniej produkcji pokarmu.

Podstawowym pytaniem będzie zatem: co należy pić w ciąży oraz w jakich ilościach. Według aktualnych „Norm żywienia” z 2020 roku dziennie zapotrzebowanie na płyny dla kobiety w ciąży to 2300 ml, natomiast dla kobiety karmiącej piersią – 2700ml. W tym okresie podstawę nawodnienia powinna stanowić woda. Należy wybierać wodę pochodzącą z pewnego źródła oraz o mineralizacji między 500 a maksymalnie 1500 mg/l.

Oczywiście ciąża nie oznacza picia jedynie samej wody. Inne dozwolone napoje to m.in. herbata czarna, zielona, biała, chai, kawa – należy jednak pilnować, aby nie przekroczyć maksymalnej bezpiecznej dawki kofeiny (tj. 200 mg na dobę). Dla przykładu – kubek kawy parzonej lub z ekspresu przelewowego zawiera 50-140 mg, natomiast kubek czarnej herbaty to ok 50-60 mg kofeiny.

W ciąży można również pić czyste herbatki owocowe (np. herbata z dzikiej róży lub malinowa) oraz herbatki ziołowe. W przypadku tych drugich należy zwrócić szczególną uwagę na ilość (maksymalnie 1 filiżanka dziennie) oraz skład, tak aby wyeliminować zioła wykazujące niekorzystny lub nieznany wpływ na przebieg ciąży. W umiarkowanych ilościach bezpieczne zioła to m.in. rumianek, dziurawiec, pokrzywa, mięta, anyż oraz imbir.

Przy uzupełnianiu diety w odpowiednią ilość płynów pamiętajmy, że zupy oraz koktajle również zawierają w swoim składzie wodę, dlatego potrafią świetnie uzupełnić dzienny bilans płynów.

Warto podkreślić, że w codziennej diecie kobiety ciężarnej należy do maksimum ograniczyć napoje słodzone oraz całkowicie wyeliminować napoje alkoholowe!  Spory odsetek młodych mam uważa, że niewielka ilość alkoholu jest dopuszczalna. Jest to bardzo błędne myślenie, ponieważ nie znamy bezpiecznej dawki alkoholu, która w żaden sposób nie wpłynie negatywnie na płód rozwijający się w łonie matki. Nadal duża grupa ludzi nigdy nie słyszała i nie wie jak niebezpieczny potrafi być Płodowy Zespół Alkoholowy. Każda, nawet najmniejsza spożyta przez kobietę w ciąży ilość alkoholu niesie ze sobą ryzyko wystąpienia zaburzeń w rozwoju dziecka.

Źródło:

• Carlin A., Alfirevic Z. Physiological changes of pregnancy and monitoring. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2008; 22: 801−823
• Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące spożycia wody pitnej przez kobiety w okresie rozrodczym, ciężarne oraz karmiące piersią. Ginekol Pol 2009; 80: 538−547
• Wielgoś M. Biblioteka ginekologa praktyka. Tom 9. Żywienie kobiet w ciąży. Via Medica, Gdańsk 2013; 59−77
• EFSA Panel on Dietetic Products N, Allergies. Scientific Opinion on the safety of caffeine. EFSA Journal. 2015;13(5):4102
• Kennedy DA, Lupattelli A, Koren G, Nordeng H. Safety classification of herbal medicines used in pregnancy in a multinational study. BMC Complementary and Alternative Medicine. 2016;16(1):102