Suplementacja kwasu foliowego – przed ciążą, w trakcie ciąży oraz w czasie połogu

O tej witaminie mówi się najczęściej w czasie ciąży, a także w okresie przedkoncepcyjnym. Już od lat 60. XX w. wiadomo, że niedobór folianów u matki związany jest z występowaniem wad cewy nerwowej płodu. Kolejne badania ujawniły powiązanie niedoboru kwasu foliowego z rozszczepem wargi i podniebienia, wadami serca czy defektami kończyn. Zaburzenia w metabolizmie folianów mogą prowadzić do nawracających poronień i stanu przedrzucawkowego.

Naturalnym źródłem kwasu foliowego są ciemnozielone warzywa liściaste (szpinak, jarmuż, sałata), nasiona roślin strączkowych, a także jaja. Niestety musimy mieć na uwadze, że foliany są bardzo wrażliwe na czynniki zewnętrzne, takie jak: wysoka temperatura, tlen, promieniowanie słoneczne, kwaśne pH, dlatego podczas gotowania, pieczenia czy przechowywania potraw dochodzi do znacznych strat folianów – nawet do 80%. Najlepszym rozwiązaniem minimalizującym straty jest zjadanie warzyw w postaci surowej (sałatki, soki warzywne), a potrawy, które muszą być poddane obróbce termicznej (jajka, rośliny strączkowe), poleca się zjadać niezwłocznie po przygotowaniu.

Niezwykle istotnym elementem diety przyszłych mam jest suplementacja folianów.

• Poleca się przyjmowanie kwasu foliowego w dawce 0,4 mg/d jako uzupełnienie zbilansowanej diety obowiązkowo 12 tygodni przed planowaną ciążą.
• W pierwszym trymestrze (do 12. tygodnia ciąży) zaleca się stosowanie kwasu foliowego w dawce 0,4-0,8 mg/d.
• W kolejnych tygodniach (po 12. tygodniu) ciąży oraz w okresie karmienia u kobiet bez dodatkowych obciążeń czynnikami ryzyka stosuje się dawkę 0,6-0,8 mg/d.

Do grupy podwyższonego ryzyka niedoboru folianów oraz wystąpienia wad cewy nerwowej należą kobiety: z cukrzycą typu I lub II, przyjmujące leki przeciwpadaczkowe, metotreksat, metforminę, cholestyraminę, sulfasalazynę, stosujące używki, kobiety z niewydolnością wątroby lub nerek, po operacjach bariatrycznych, z chorobami jelit, a także z BMI powyżej 30.

• Grupą wysokiego ryzyka są kobiety, u których w poprzedniej ciąży potwierdzono wadę cewy nerwowej. U tych pacjentek stosuje się znacznie wyższe dawki kwasu foliowego, to jest 4 mg/d na co najmniej 4 tygodnie przed ciążą i przez pierwsze 12 tygodni ciąży, a następnie zredukowanie dawki do ogólnie zalecanej.

Wiemy jak ważne jest zdrowie przyszłej matki i rozwijającego się płodu, dlatego niezbędna jest skuteczna współpraca pomiędzy pacjentką, lekarzem prowadzącym oraz dietetykiem.

Źródło: Zimmer M. et al. Polish Society of Gynecologists and Obstetricians recommendations on supplementation in pregnancy. Ginekol Pol. 2020;91(10): 644-653.